“Коммерсант” сонинд мэдээлснээр Оросын төмөр зам НХН 2025 онд ачаа тээврийн тарифыг нэмэгдүүлэхийг зорьж байна. Компанийн 1.1 их наяд рублийн хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрийн санхүүжилтийг хангахын тулд компанийн шаардагдах доод хэмжээгээр буюу 17.2 хувиар индексжүүлэх талаар ярьж байна. Цаашлаад 1.8 их наяд рублийн хөрөнгө оруулалтыг хийхэд 22.7 хувийн индексжүүлэлт шаардагдах юм. Мөн монополь нь өрийн дарамтыг харгалзан энэ үзүүлэлтийг нэмж, хэрэглэгчээр биш, харин үйлдвэрлэлийн инфляцийн түвшингээр тарифыг индексжүүлэх зарчимд шилжихийг санал болгосоор байна. Мэргэжилтнүүдийн үзэж буйгаар Оросын төмөр замын саналыг хүлээн авах магадлал нэлээд өндөр байгаа тул тээвэрлэгчид уг хүсэлтийг бууруулах бус харин тээвэрлэлтийн давуу эрхийн талаар монопольтой тохиролцох ёстой гэж шинжээчид үзэж байна. “Оросын төмөр зам” НХН нь 2025 онд ачааны тээврийн тарифын индексжүүлэлтийг ихээхэн нэмэгдүүлэхийг санал болгож байна.
“Коммерсант”-д эх сурвалжийн мэдээлснээр “Оросын төмөр зам” НХН-ийн одоогийн санал бол тарифыг 17.2 хувиар индексжүүлэх. Ингэхдээ ирэх сарын 1-нээс 3.6 хувиар, 2025 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс 13 хувиар индексжүүлэлт хийх, эсвэл нэгдүгээр сарын 1-нээс 22.7 хувийн нэг үе шаттай индексжүүлэлт хийхээр төлөвлөж байгаа аж.
Эхний тохиолдолд энэ нь 2025 он хүртэлх хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрийн санхүүжилтийг 1.1 их наяд рубль буюу Оросын төмөр замуудын үзэж байгаагаар хамгийн багадаа шаардагдах хэмжээ, хоёрдугаарт 1.8 их наяд рубль байх болно.
Шинэ зарчмууд нь үнийн дарамтын нийлмэл индексийг ашиглах, Оросын төмөр замын тарифт өрийн төлбөрийн жилийн өсөлтийг харгалзан үзэх явдал юм. “Оросын төмөр зам” НХН нь үнийн даралтын индекс рүү шилжихийг эртнээс хүсэж байна. Өөрөөр хэлбэл, үнэ тарифт зөвхөн хэрэглээний төдийгүй үйлдвэрлэлийн, инфляцийн янз бүрийн зүйлийг харгалзан үзэхийг хүсдэг. Материал, түлш, цахилгаан гэх мэт үнийн өсөлт. Энэ системд шилжих үед монополь компанийн нэмэлт орлогыг ойролцоогоор жилд 30 тэрбум рубль гэж тооцжээ. Тухайн үед өр төлбөрийн өсөлтийн тооцоог төлөвлөөгүй. “Оросын төмөр зам” НХН нь индексжүүлэлтийн шинэ зарчмын ашиг тус компанийн орлогод ямар хувь нэмэр оруулах ёстойг тайлбарлаагүй, өөр тайлбар хийхээс татгалзсан байна. Мөн тус компани одоо байгаа зорилтот тарифын нэмэгдлийг урт хугацаанд хэвээр хадгалах, хүчингүй болсон хөнгөлөлтийн коэффициентийг экспортын нүүрс тээвэрлэх тарифт буцаан олгохгүй байх, чингэлэг, барилгын ачаа, хоосон автомашины тээвэрлэлтийн тарифыг нэмэгдүүлэхийг санал болгож байна гэж Коммерсантъ мэдээлэв.
Компаниуд өөрсдөө болон Эрчим хүчний яам нь нүүрс олборлогчдын хөнгөлөлтийг буцааж өгөхийг шаардсан бол “Оросын төмөр зам” НХН үүнээс жил бүр 295 тэрбум рубль алдагдлаа гэж тооцоолжээ. Сүүлийн 10 жилийн хугацаанд төмөр замын ачаа тээврийн тарифын индексжүүлэлт ерөнхийдөө 10 хувийн дотор хэвээр байгаа боловч 2014 онд тийм байгаагүй. Харин 2022 онд тарифыг оны эхэнд 6.8 хувиар, зургадугаар сараас 11 хувиар тус тус индексжүүлсэн нь экспортын нүүрсний хөнгөлөлтийг зогсоосныг харгалзахгүйгээр 2021 оны 18.6 хувийн түвшинд хүргэж индексжүүлсэн. Хожим нь ийм огцом үсрэлт ажиглагдаагүй бөгөөд 2024 онд индексжүүлэлт 10.75 хувь байлаа.
“Коммерсант” сонины “Оросын төмөр зам” НХН ачилт, орлогыг нэмэгдүүлэх ямар арга хэмжээг санал болгов” гэх асуултад Зам тээврийн яам, Эдийн засгийн яам, Холбооны монополийн эсрэг алба хариу өгөөгүй байна. “Infoline-Analytics”-ийн тэргүүн Михаил Бурмистров “Үнэндээ экспортод чиглэсэн үйлдвэрүүдийн хувьд ийм хэмжээний индексжүүлэлтийг тэсвэрлэх чадвар нь рублийн ханшийн уналтаас шууд хамаардаг. Хэрэв зургаан сарын дотор 10 хувиар суларвал /бүх урьдчилсан нөхцөл байгаа/ үүнийг даваад гарах болно. Засгийн газар “Оросын төмөр зам”-ын шаардлагыг хангах байх. Ийм нөхцөлд экспортлогчид “галт тэрэгтэй тулах” нь утгагүй. Ачаа тээвэрлэгчид “Оросын төмөр зам”-ын бага хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр нь ашигтай. Учир нь өндөр байх нь бүтээн байгуулалтын хэмжээ их, улмаар тээвэрлэлтийн хэмжээ бага байна гэсэн үг” гэж хэлэв.
Үүний зэрэгцээ экспортлогчдын хувьд тэвчиж болох зүйл боловч дотоодын зах зээлд чиглэсэн ачаа илгээгчдэд дарамт болж магадгүй. Мөн тарифын өсөлт нь дотоодын ачаа тээврийг авто зам, усан тээвэр рүү чиглүүлэх урсгалыг цаашид нэмэгдүүлэхэд хүргэж болзошгүйг тэр нэмж анхааруулжээ.
